ഒരു സ്വൂഫിയുടെ തത്വചിന്താ സഞ്ചാരങ്ങൾ

ഒരു സ്വൂഫി ദാർശനികന്റെ ധൈഷണിക രേഖാചിത്രം: ഭാ​ഗം: 2
ദർവേശ് അൻവാരി

എല്ലാ മതങ്ങളുടെയും ആന്തരിക സത്ത ഒന്നാണെന്നുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ വാദം സർവ്വമത സത്യവാദത്തെ സാധൂകരിക്കുന്നതല്ല എന്ന് ഇവിടെ സവിശേഷം തിരിച്ചറിയേണ്ടതുണ്ട്. മതങ്ങൾ അതിന്റെ ആദിമ വിശുദ്ധിയിൽ ഏകസത്യത്തെ സാക്ഷാത്കരിച്ചിരുന്നു അഥവാ പ്രതിനിധീകരിച്ചിരുന്നു എന്ന വാദം മതങ്ങൾക്കെല്ലാം പൊതുവായ ആ ഏക സത്യത്തിലേക്ക് എല്ലാ വിശ്വാസ സംസ്കാര പാരമ്പര്യങ്ങളും തിരിച്ചുവരണം എന്നാണല്ലോ? ഇസ് ലാമിനെയും തസ്വവ്വുഫിനെയും ഷോൺ ദർശിച്ചത് ആ ഏകസത്യത്തെ അതിന്റെ ആദിമ വിശുദ്ധിയിൽ ഇന്ന് പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന ദർശന സാകല്യമായിട്ടാണ്. അതുകൊണ്ടാണ് അദ്ദേഹം ഇസ് ലാം സ്വീകരിച്ചതും തസ്വവ്വുഫിന്റെ വക്താവായതും.

ഫ്രിജോഫ് ഷോണിന്റെ ധൈഷണിക സംഭാവനകളുടെ കാതൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പെരെനിയൽ തത്ത്വചിന്തയാണ്, ഇത് മതങ്ങളുടെ അതീന്ദ്രിയ ഐക്യത്തെക്കുറിച്ചുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ കാഴ്ചപ്പാടുകളിൽ ആഴത്തിൽ വേരൂന്നിയതാണ്.

പെരെനിയൽ തത്ത്വചിന്തയുടെ കാതൽ:
“സോഫിയ പെരെനിസ്” (Sophia Perennis) എന്ന ആശയം ഷോൺ വിശദീകരിക്കുന്നു, ഇത് മനുഷ്യന്റെ ആത്മാവിൽ അന്തർലീനമായ, “ഹൃദയത്തിൽ” അല്ലെങ്കിൽ ശുദ്ധമായ ബുദ്ധിയിൽ മറഞ്ഞിരിക്കുന്ന ഒരു അതീന്ദ്രിയ സത്യമാണ്. ഇത് ഒരു ആദിമ ജ്ഞാനമാണ്, അത് അതിന്റെ എല്ലാ ജ്ഞാനാവിഷ്കാരങ്ങളിലും സമാനമായി നിലകൊള്ളുന്നു, ആത്മീയമായി ധ്യാനിക്കുന്നവർക്ക് ഇത് പ്രാപ്യമാണ്. “ഫിലോസോഫിയ പെരെനിസ്” എന്നതിനേക്കാൾ “സോഫിയ പെരെനിസ്” എന്ന പദത്തെയാണ് ഷോൺ ഇഷ്ടപ്പെട്ടത്, കാരണം അദ്ദേഹം അതിനെ തത്ത്വചിന്തയിൽ സാധാരണയായി കാണുന്ന കൃത്രിമ മാനസിക നിർമ്മിതികളിൽ നിന്ന് വേർതിരിക്കുകയും ആരാധനയുടെയും ആത്മീയ സാക്ഷാത്കാരത്തിന്റെയും ഒരു രൂപവുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. മനുഷ്യന് യുക്തിയും ധാരണയും ഭാഷയും ഉള്ളതിന്റെ കാരണം, അതീന്ദ്രിയ ദർശനത്തിനും അതീന്ദ്രിയ സത്യത്തിനും ഉള്ള അവന്റെ കഴിവാണ് എന്ന് അദ്ദേഹം പറയുന്നു.
സോഫിയ പെരെനിസിന്റെ അടിസ്ഥാന സത്യം “അൺകണ്ടീഷൻഡ്”, “മെറ്റാഫിസിക്കൽ അബ്സലൂട്ട്”, അഥവാ “അൾട്ടിമേറ്റ് വൺ” ആണ്. ഈ അബ്സലൂട്ട് അനന്തതയും “സർവ്വ സാധ്യതയും” (All-Possibility) ആണ്. ഉൺമയുടെ ആധാരം ഏക ഉൺമയാണ് എന്നതാണ് ഈ വീക്ഷണത്തിന്റെ കാതൽ. ഈ പ്രപഞ്ചം സ്ഥായിയോ സ്വയം നിലനിൽപുള്ളതോ അല്ല. സ്വയം നിലനിൽക്കുന്ന ഒരു പരമസത്യത്തെ ആശ്രയിച്ചാണ് ഈ പ്രപഞ്ചത്തിന്റെ നിലനിൽപ്.
ഫ്രിജോഫ് ഷോൺ എന്ന തത്ത്വചിന്തകൻ വിശദീകരിക്കുന്ന “പെരെനിയൽ തത്ത്വചിന്ത” (Perennial Philosophy) ലളിതമായി പറഞ്ഞാൽ, എല്ലാ പ്രധാനപ്പെട്ട മതങ്ങളുടെയും ആത്മീയ പാരമ്പര്യങ്ങളുടെയും അടിസ്ഥാനത്തിൽ ഒരു പൊതുവായ സത്യം അല്ലെങ്കിൽ യാഥാർത്ഥ്യം ഉണ്ട് എന്ന ആശയമാണ്.
അടിസ്ഥാനപരമായ സത്യം ഒന്നുതന്നെയാണ് എന്നാണ് ഈ ആശയത്തിന്റെ മർമ്മം. ലോകത്തിലെ വിവിധ മതങ്ങളായ ക്രിസ്തുമതം, ഇസ്‌ലാം, ഹിന്ദുമതം, ബുദ്ധമതം തുടങ്ങിയവയെല്ലാം വ്യത്യസ്ത രൂപത്തിലും ഭാഷയിലുമാണ് ദൈവത്തെക്കുറിച്ചും ആത്മീയതയെക്കുറിച്ചും സംസാരിക്കുന്നത്. എന്നാൽ, ഈ മതങ്ങളെല്ലാം അതിന്റെ ആദിമ വിശുദ്ധിയിൽ എത്തിച്ചേരുന്നത് ഒരേയൊരു ആത്യന്തിക സത്യത്തിലേക്കാണ്. ആ സത്യത്തെ ഓരോ മതവും വ്യത്യസ്തമായ രീതിയിൽ അവതരിപ്പിക്കുന്നു എന്ന് മാത്രം. എന്നാൽ ഇവയെല്ലാം അതിന്റെ ആദിമമായ വിശുദ്ധിയിൽ ഏകസത്യത്തെ പ്രതിനിധീകരിച്ചവയാണ്. ആദിമമായ ആ വിശുദ്ധിയെ വീണ്ടെടുക്കാനുള്ള ഒരുവന്റെ പരിശ്രമമാണ് അവനെ ഇസ് ലാമിലേക്കും ഇസ് ലാമിന്റെ ആത്മ ചൈതന്യമായ തസ്വവ്വുഫിലേക്കും എത്തിക്കുന്നത്. ആത്യന്തികമായി ദൈവിക യാഥാർത്ഥ്യത്തെ തിരിച്ചറിയുക എന്നതും ആ തിരിച്ചറിവിന്നനുസൃതമായി മനുഷ്യൻ വിധേയപ്പെടുക എന്നതുമാണ് മതങ്ങളുടെ കാതൽ. ഈ കാതലിനെ വീണ്ടെടുക്കുക എന്നതാണ് മനുഷ്യന്റെ ധർമ്മം.
മതങ്ങളുടെ അതീന്ദ്രിയ ഐക്യം എന്നൊരാശയമാണ് അദ്ദേഹം മുന്നോട്ടുവെക്കുന്നത്. ഷോണിന്റെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട കൃതികളിൽ ഒന്നാണ് ദി ട്രാൻസെൻഡന്റ് യൂണിറ്റി ഓഫ് റിലീജിയൻസ്. ഈ പുസ്തകം ജീവിതത്തെ ഒരു സമഗ്രവും വിശുദ്ധവുമായ പ്രതിഭാസമായി സാക്ഷ്യപ്പെടുത്തുന്നു. മതങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള താരതമ്യ പഠനങ്ങളിൽ 20-ാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഏറ്റവും വലിയ ആധികാരികനായി ഷോൺ കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.
ഓരോ മതത്തെയും അതിന്റെ ആദിമ വിശുദ്ധിയിൽ ദൈവിക ഉറവിടത്തിൽ നിന്ന് പുറപ്പെടുന്ന ഒരു പ്രകാശരശ്മിയായി കാണാമെന്നാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രധാന വാദം. മതപരമായ വ്യത്യാസങ്ങളെ മറികടക്കാൻ, ആന്തരികമായ ആത്മീയ പാതയുടെ നിഗൂഢ സ്വഭാവം കണ്ടെത്തണമെന്ന് ഷോൺ വിശദീകരിക്കുന്നു. അങ്ങനെ ചെയ്യുന്നതിലൂടെ, വ്യക്തികൾക്ക് പ്രകാശത്തിന്റെ വഴിയിൽ അഥവാ എല്ലാ മതങ്ങളുടെയും അടിസ്ഥാനമായ ദൈവിക ഏകത്വമെന്ന യാഥാർത്ഥ്യത്തിലേക്ക് തിരികെ ചെന്നെത്താൻ സാധിക്കും.

പെരനിയൽ വീക്ഷണമനുസരിച്ച്, മതങ്ങളുടെ വൈവിധ്യം ചരിത്രപരവും ഭൂമിശാസ്ത്രപരവും സാംസ്കാരികവുമായ വ്യത്യാസങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതാണ്. ബാഹ്യമായ വൈവിദ്ധ്യങ്ങളും വൈജാത്യങ്ങളും നിലനിൽക്കുമ്പോൾ തന്നെ ഉപബോധതലത്തിൽ മതങ്ങൾക്കിടയിൽ അതീന്ദ്രിയമായ ഐക്യമുണ്ടെന്നാണ് അദ്ദേഹം വാദിക്കുന്നത്. മതങ്ങൾക്കെല്ലാം പൊതുവായുള്ള ഈ ആത്മസത്ത തന്നെയാണ് തൗഹീദ് എന്നത് സുവ്യക്തമാണ്.
എല്ലാ മതങ്ങളുടെയും ആന്തരിക സത്ത ഒന്നാണെന്നുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ വാദം സർവ്വമത സത്യവാദത്തെ സാധൂകരിക്കുന്നതല്ല എന്ന് ഇവിടെ സവിശേഷം തിരിച്ചറിയേണ്ടതുണ്ട്. മതങ്ങൾ അതിന്റെ ആദിമ വിശുദ്ധിയിൽ ഏകസത്യത്തെ സാക്ഷാത്കരിച്ചിരുന്നു അഥവാ പ്രതിനിധീകരിച്ചിരുന്നു എന്ന വാദം മതങ്ങൾക്കെല്ലാം പൊതുവായ ആ ഏക സത്യത്തിലേക്ക് എല്ലാ വിശ്വാസ സംസ്കാര പാരമ്പര്യങ്ങളും തിരിച്ചുവരണം എന്നാണല്ലോ? ഇസ് ലാമിനെയും തസ്വവ്വുഫിനെയും ഷോൺ ദർശിച്ചത് ആ ഏകസത്യത്തെ അതിന്റെ ആദിമ വിശുദ്ധിയിൽ ഇന്ന് പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന ദർശന സാകല്യമായിട്ടാണ്. അതുകൊണ്ടാണ് അദ്ദേഹം ഇസ് ലാം സ്വീകരിച്ചതും തസ്വവ്വുഫിന്റെ വക്താവായതും. എല്ലാ മതങ്ങളെയും അവയുടെ ആന്തരിക സത്യത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ മനസ്സിലാക്കുകയും ബഹുമാനിക്കുകയും ചെയ്യണമെന്നും ആ ആന്തരിക സത്യത്തെ വീണ്ടെടുക്കലാണ് ആ മതങ്ങളുടെ യഥാർത്ഥധർമ്മമെന്നുമാണ് ഷോൺ സിദ്ധാന്തവത്കരിച്ചത്. ഒരു ലക്ഷത്തി ഇരുപത്തി നാലായിരത്തിലധികം പ്രവാചകന്മാർ വന്ന് പകർന്നു നൽകിയ പരമസത്യത്തെ സംബന്ധിച്ച ആ സന്ദേശ സാരമാണ് ഇവിടെ ഫ്രിജോഫ് ഷോൺ തന്റെ പുതിയൊരു സൈദ്ധാന്തിക പരികൽപനയിലൂടെ പരിചയപ്പെടുത്തുന്നത്. പരിശുദ്ധ ഖുർആനിൽ സൂറഃ ആലു ഇംറാനിൽ 64 ാം സൂക്തത്തിൽ പറയുന്ന പറയുക, വേദക്കാരേ, ‍ഞങ്ങൾക്കും നിങ്ങൾക്കുമിടയിൽ സമമായ ഒരു വാക്യത്തിലേക്ക് വരിക എന്ന സൂക്തത്തിലെ സമമായ ആ വാക്യമാണ് ഇവിടെ ഫ്രിജോഫ് ഷോൺ ലക്ഷ്യം വെക്കുന്ന മതങ്ങൾക്കെല്ലാം പൊതുവായ ആന്തരീക സത്യം അഥവാ സത്യസാരം.
ട്രഡിഷണലിസ്റ്റ് ചിന്തകർ മതത്തിലെ “സാഹിർ” (ബാഹ്യം/പ്രകടം) ഉം “ബാതിൻ” (ആന്തരികം/നിഗൂഢം) ഉം തമ്മിൽ വേർതിരിക്കുന്നു, അതായത് “സത്ത”യും “രൂപവും”. സംസ്കാരം, ഭൂമിശാസ്ത്രം, സമൂഹം എന്നിവയെ ആശ്രയിച്ച് രൂപത്തിലുള്ള വ്യത്യാസങ്ങളും വൈരുദ്ധ്യങ്ങളും ആവശ്യവും നിർബന്ധവുമാണെന്ന് അവർ കാണുമ്പോൾ, സത്യം ആന്തരികമായി ഒന്നായിരിക്കണമെന്ന് അവർ വാദിക്കുന്നു. അതീന്ദ്രിയമായ ഐക്യം എന്നാണ് ഈയവസ്ഥക്ക് നാമം നൽകിയിട്ടുള്ളത്.
ഷോണിന്റെ ഈ ആശയം, മതപരമായ വൈവിധ്യത്തെ ആഴത്തിൽ മനസ്സിലാക്കാനുള്ള ഒരു ചട്ടക്കൂട് നൽകുന്നു. ബാഹ്യമായ ആചാരങ്ങളിലും വിശ്വാസങ്ങളിലും വ്യത്യാസങ്ങൾ നിലനിൽക്കുമ്പോൾ തന്നെ, എല്ലാ മതങ്ങൾക്കും ഒരു പൊതുവായ ആന്തരിക കാതൽ ഉണ്ടെന്ന് അദ്ദേഹം വാദിച്ചു. ഇത് മതങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള സംവാദങ്ങളെയും പരസ്പര ധാരണയെയും പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നു, അതേസമയം ഓരോ പാരമ്പര്യത്തിന്റെയും ആദിമമായ വിശുദ്ധ സത്തയെ, അതുല്യമായ മൂല്യത്തെ അംഗീകരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഈ വീക്ഷണം, മതപരമായ സഹിഷ്ണുതയെയും ആഴത്തിലുള്ള ആത്മീയതയെയും പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്ന ഒരു പ്രധാന ഘടകമാണ്.

ആത്മീയ ജീവിതത്തിന്റെ ലക്ഷ്യം, മനുഷ്യൻ തന്റെ അസ്തിത്വം മുഴുവൻ പരമയാഥാർത്ഥ്യത്തെ കുറിച്ചുള്ള അറിവിൽ ഉൾക്കൊള്ളിച്ചുകൊണ്ട് “അവനിൽ ലയിച്ചു ചേരുക”, തന്റെ ഇഷ്ടങ്ങളെല്ലാം വെടിഞ്ഞ് അവന്റെ ഇഷ്ടങ്ങളിലേക്ക് സമ്പൂർണ്ണമായും ലയിച്ചു ചേരുക എന്നതാണ്. ഇതിന് ചിന്ത മാത്രമല്ല, ഇച്ഛാശക്തിയും സ്നേഹവും ആവശ്യമാണ്. ആത്മാന്വേഷിയായ ഇങ്ങനെയുള്ള മനുഷ്യൻ ആ പരമസത്യത്തെ പ്രണയഭാജനമാക്കിയവനാണ്.
ഈ തത്ത്വചിന്താപരമായ ചട്ടക്കൂട്, യാഥാർത്ഥ്യത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ഷോണിന്റെ അതീന്ദ്രിയ കാഴ്ചപ്പാടിന്റെ അടിത്തറയായി വർത്തിക്കുന്നു. ആത്മാവും പ്രതീതമായ ഈ സൃഷ്ടിലോകവും തമ്മിലുള്ള സൂക്ഷ്മമായ വിവേചനം, കേവലമായ യാഥാർത്ഥ്യത്തെയും അതിന്റെ ആവിഷ്കാരങ്ങളെയും തമ്മിൽ വേർതിരിച്ചറിയാനുള്ള ഒരു മാർഗ്ഗം നൽകുന്നു. ഇത് ആത്മീയ ജീവിതത്തിന്റെ ആത്യന്തിക ലക്ഷ്യം, അതായത്, വ്യക്തിഗത ബോധത്തെ കേവലമായ യാഥാർത്ഥ്യവുമായി ഏകീകരിക്കുക എന്നതാണ് എന്ന് വ്യക്തമാക്കുന്നു. ഈ ധാരണ, മതപരമായ രൂപങ്ങളുടെ വൈവിധ്യത്തെ മനസ്സിലാക്കുന്നതിനും അവയുടെ അന്തർലീനമായ ഐക്യത്തെ കാണുന്നതിനും ഒരു അടിസ്ഥാനം നൽകുന്നു.

പെരെനിയൽ തത്വചിന്തയുടെ മറ്റൊരു സവിശേഷത ആധുനികതയോടുള്ള വിയോജിപ്പാണ്. ശാസ്ത്രത്തെയും ഭൗതികവാദത്തെയും മാത്രം അടിസ്ഥാനമാക്കി നിലനിൽക്കുന്ന ആധുനിക ലോകവീക്ഷണങ്ങളോട് പെരെനിയൽ തത്ത്വചിന്ത വിയോജിക്കുന്നു. ഭൗതിക ലോകത്തിനപ്പുറം ഒരു ആത്മീയ യാഥാർത്ഥ്യമുണ്ടെന്നും അതിനെ മനസ്സിലാക്കേണ്ടത് അനിവാര്യമാണെന്നും ഈ ചിന്താഗതി പറയുന്നു.
ആധുനിക ലോകത്തിന്റെ മൂല്യങ്ങളെ ഷോൺ ശക്തമായി വിമർശിച്ചു. ആധുനികതയുടെ സന്ദർഭത്തിൽ മനുഷ്യന്റെ മാനസികാവസ്ഥ അതിന്റെ പരമ്പരാഗത വേരുകളിൽ നിന്ന് വിച്ഛേദിക്കപ്പെട്ടുവെന്ന് അദ്ദേഹം വാദിച്ചു. ആധുനികതയുടെ പ്രധാന സവിശേഷതകളായി അദ്ദേഹം യുക്തിവാദം, ഭൗതികവാദം, സൈക്കോളജിസം, സംശയവാദം, ആപേക്ഷികതാവാദം, എക്സിസ്റ്റൻഷ്യലിസം എന്നിവയെ അടയാളപ്പെടുത്തി. ഇതിലാദ്യം അദ്ദേഹം യുക്തിവാദത്തെയാണ് വിമർശന വിധേയമാക്കിയത്. അതീന്ദ്രീയ ജ്ഞാനത്തിനുള്ള സാധ്യതയെ തന്നെ യുക്തിവാദം നിഷേധിക്കുന്നതായി അദ്ദേഹം വിമർശിച്ചു.

ആധുനികതയെക്കുറിച്ചുള്ള വിമർശനം

പെരെനിയൽ തത്വചിന്തയുടെ മറ്റൊരു സവിശേഷത ആധുനികതയോടുള്ള വിയോജിപ്പാണ്. ശാസ്ത്രത്തെയും ഭൗതികവാദത്തെയും മാത്രം അടിസ്ഥാനമാക്കി നിലനിൽക്കുന്ന ആധുനിക ലോകവീക്ഷണങ്ങളോട് പെരെനിയൽ തത്ത്വചിന്ത വിയോജിക്കുന്നു. ഭൗതിക ലോകത്തിനപ്പുറം ഒരു ആത്മീയ യാഥാർത്ഥ്യമുണ്ടെന്നും അതിനെ മനസ്സിലാക്കേണ്ടത് അനിവാര്യമാണെന്നും ഈ ചിന്താഗതി പറയുന്നു.
ആധുനിക ലോകത്തിന്റെ മൂല്യങ്ങളെ ഷോൺ ശക്തമായി വിമർശിച്ചു. ആധുനികതയുടെ സന്ദർഭത്തിൽ മനുഷ്യന്റെ മാനസികാവസ്ഥ അതിന്റെ പരമ്പരാഗത വേരുകളിൽ നിന്ന് വിച്ഛേദിക്കപ്പെട്ടുവെന്ന് അദ്ദേഹം വാദിച്ചു. ആധുനികതയുടെ പ്രധാന സവിശേഷതകളായി അദ്ദേഹം യുക്തിവാദം, ഭൗതികവാദം, സൈക്കോളജിസം, സംശയവാദം, ആപേക്ഷികതാവാദം, എക്സിസ്റ്റൻഷ്യലിസം എന്നിവയെ അടയാളപ്പെടുത്തി. ഇതിലാദ്യം അദ്ദേഹം യുക്തിവാദത്തെയാണ് വിമർശന വിധേയമാക്കിയത്. അതീന്ദ്രീയ ജ്ഞാനത്തിനുള്ള സാധ്യതയെ തന്നെ യുക്തിവാദം നിഷേധിക്കുന്നതായി അദ്ദേഹം വിമർശിച്ചു. Logic and transcendence എന്ന തന്റെ കൃതിയിൽ, ആപേക്ഷികതാവാദത്തെയും ആധുനിക യുക്തിവാദം സൃഷ്ടിച്ച പിശകുകളെയും അദ്ദേഹം ശക്തമായി വിമർശിക്കുന്നുണ്ട്. ഭൗതികത മാത്രം ജീവിതത്തിന് അർത്ഥം നൽകുന്നു എന്ന ഭൗതികവാദത്തിന്റെ കാഴ്ചപ്പാടിനെയും അദ്ദേഹം എതിർത്തു. ആധുനികകാലത്തെ ഭൗതികവാദ അടിത്തറയുള്ള മറ്റൊരു സമീപനമായ സൈക്കോളജിസത്തെയും അദ്ദേഹം വിമർശനവിധേയമാക്കി. ആത്മീയവും ബൗദ്ധികവുമായ കാര്യങ്ങളെ മാനസിക തലത്തിലേക്ക് ചുരുക്കുന്ന സൈക്കോളജിസം മനുഷ്യന്റെ ആന്തരീക യാഥാർത്ഥ്യങ്ങളെ വിശദീകരിക്കാൻ പര്യാപ്തമല്ല എന്നും അദ്ദേഹം വിമർശിച്ചു.
ഷോണിന്റെ ആധുനികതക്കെതിരായ അധ്യാപനങ്ങളിൽ‌ മറ്റൊരു പ്രധാന മേഖല ആപേക്ഷികവാദത്തിനെതിരെ അദ്ദേഹം ഉന്നയിച്ച വിമർശനങ്ങളാണ്. Logic and transcendence എന്ന ​ഗ്രന്ഥത്തിൽ ആപേക്ഷികവാദത്തിന്റെ പല തരം വൈരുദ്ധ്യങ്ങളെയും അദ്ദേഹം വിമർശന വിധേയമാക്കുന്നുണ്ട്.
ഫ്രഞ്ച് ചിന്തകനും സ്വൂഫിയുമായ റെനെ ഗ്വെനോൺ ഭൗതികവാദാടിത്തറയുള്ള ആധുനിക നവോത്ഥാനത്തെ ആധുനിക കാലത്തിന്റെ മനുഷ്യകുലത്തിന്റെ വ്യതിചലന ചിന്തയുടെ ഉത്ഭവമായി കണ്ടു. അറിവിന്റെ മൂല്യപരമായ ഉള്ളടക്കത്തെ നിഷേധിച്ച് അറിവിനെ മൂല്യനിരപേക്ഷമായി പ്രതിഷ്ഠിച്ച ഭൗതികവാദാടിത്തറയുള്ള പാശ്ചാത്യപരിപ്രേക്ഷ്യത്തോടെയുള്ള മതേതരത്വത്തിന്റെ കടന്നുകയറ്റം മൂലം, നോമിനലിസം റിയലിസത്തെ കീഴടക്കാനും, വ്യക്തിവാദം സാർവത്രികത്വത്തെ മാറ്റിസ്ഥാപിക്കാനും, അനുഭവവാദം സ്കോളാസ്റ്റിസിസത്തെ ഇല്ലാതാക്കാനും കാരണമായതായി അദ്ദേഹം വിമർശിച്ചു. റെനെ​ഗ്വെനോണിന്റെ ഈ വിമർശനം ഷോൺ തുടർന്നു, ആധുനിക മനുഷ്യന്റെ ഐഹികതയിലൂന്നിയ ദുരവസ്ഥയെ വിശുദ്ധ പാരമ്പര്യത്തിന്റെ അനശ്വരമായ പശ്ചാത്തലത്തിലേക്ക് പുനഃ സ്ഥാപിക്കാനുള്ള തന്റെ കഴിവ് അദ്ദേഹം പ്രകടമാക്കി. ആധുനിക ലോകത്തിന്റെ ഉപരിപ്ലവതയെക്കുറിച്ച് അദ്ദേഹത്തിന്റെ കവിതകളിൽ പോലും രൂക്ഷമായതും ചിലപ്പോൾ നർമ്മം നിറഞ്ഞതുമായ വിമർശനങ്ങൾ കാണാം. ഉദാഹരണത്തിന്, ഒരു വിരുന്നിനെക്കുറിച്ചുള്ള കവിതയിൽ, ആളുകൾ എല്ലാ കാര്യങ്ങളെക്കുറിച്ചും സംസാരിക്കുന്നു, എന്നാൽ ആരും മരണത്തെക്കുറിച്ച് ചിന്തിക്കുന്നില്ല എന്ന് അദ്ദേഹം പറയുന്നു.
ഷോണിന്റെ ആധുനികതാ വിമർശനം, ആധുനിക ചിന്താരീതികളുടെയും ജീവിതശൈലികളുടെയും ആത്മീയ ശൂന്യതയെയും പരമ്പരാഗത ജ്ഞാനത്തിൽ നിന്നുള്ള വ്യതിചലനത്തെയും ഉയർത്തിക്കാട്ടുന്നു. ഇത് അദ്ദേഹത്തിന്റെ സമഗ്രമായ തത്ത്വചിന്തയെയും ആത്മീയ സമീപനത്തെയും രൂപപ്പെടുത്തുന്നതിൽ ഒരു പ്രധാന പങ്ക് വഹിച്ചു. ആധുനിക ലോകത്തിലെ പ്രശ്നങ്ങൾക്ക് പരിഹാരം കാണാൻ പരമ്പരാഗത മൂല്യങ്ങളിലേക്കും ആത്മീയ സത്യങ്ങളിലേക്കും മടങ്ങേണ്ടതിന്റെ ആവശ്യകത അദ്ദേഹം ഊന്നിപ്പറഞ്ഞു.

പ്രധാന കൃതികൾ
ഫ്രിജോഫ് ഷോൺ തന്റെ മിക്ക കൃതികളും ഫ്രഞ്ചിലാണ് എഴുതിയത്, അവ പിന്നീട് നിരവധി ഭാഷകളിലേക്ക്, പ്രത്യേകിച്ച് ഇംഗ്ലീഷിലേക്ക്, വിവർത്തനം ചെയ്യപ്പെട്ടു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രധാന കൃതികളിൽ ചിലത് താഴെ പറയുന്നവയാണ്:
ദി ട്രാൻസെൻഡന്റ് യൂണിറ്റി ഓഫ് റിലീജിയൻസ് (The Transcendent Unity of Religions): 1953-ൽ ഇംഗ്ലീഷിൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ഈ പുസ്തകം, മതങ്ങൾക്കിടയിലുള്ള ആന്തരിക ഐക്യത്തെക്കുറിച്ചുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ കാതലായ സിദ്ധാന്തം അവതരിപ്പിക്കുന്നു.
നോസിസ്: ഡിവൈൻ വിസ്ഡം (Gnosis: Divine Wisdom): 1959-ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ഈ കൃതി, ദൈവിക ജ്ഞാനം, അതീന്ദ്രിയമായ അറിവ് എന്നിവയെക്കുറിച്ച് ആഴത്തിൽ ചർച്ച ചെയ്യുന്നു.
അണ്ടർസ്റ്റാൻഡിംഗ് ഇസ്ലാം (Understanding Islam): 1963-ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ഇത്, ഇസ്ലാമിന്റെ ആന്തരികവും ​ഗുപ്തജ്ഞാനപരവുമായ വശങ്ങളെക്കുറിച്ച് വിശകലനം ചെയ്യുന്നു.
ലോജിക് ആൻഡ് ട്രാൻസെൻഡൻസ് (Logic and Transcendence): 1975-ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ഈ പുസ്തകം, അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട തത്ത്വചിന്താപരമായ കൃതിയായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ആപേക്ഷികതാവാദം, യുക്തിവാദം എന്നിവയുടെ പരിമിതികൾ, ദൈവിക തെളിവുകൾ, ആത്മീയ ഗുരുവിന്റെ പങ്ക് തുടങ്ങിയ വിഷയങ്ങൾ ഇത് കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നു.
എസോട്ടറിസം ആസ് പ്രിൻസിപ്പിൾ ആൻഡ് ആസ് വേ (Esoterism as Principle and as Way): 1981-ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ഇത്, നിഗൂഢതയുടെ തത്ത്വങ്ങളെയും ആത്മീയ പാതയിലെ അതിന്റെ പ്രയോഗങ്ങളെയും വിശകലനം ചെയ്യുന്നു.
സൂഫിസം: വെയിൽ ആൻഡ് ക്വിന്റസെൻസ് (Sufism: Veil and Quintessence): 1981-ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ഈ കൃതി, ഇസ്ലാമിന്റെ സത്തയെയും അതിന്റെ നിഗൂഢമായ സൂഫി വശങ്ങളെയും കുറിച്ച് ചർച്ച ചെയ്യുന്നു.
ഇവ കൂടാതെ, സ്പിരിച്വൽ പെർസ്പെക്റ്റീവ്സ് ആൻഡ് ഹ്യൂമൻ ഫാക്ട്സ് (Spiritual Perspectives and Human Facts), ലൈറ്റ് ഓൺ ദി ആൻഷ്യന്റ് വേൾഡ്സ് (Light on the Ancient Worlds), ഫ്രം ദി ഡിവൈൻ ടു ദി ഹ്യൂമൻ (From the Divine to the Human), കാസ്റ്റ്സ് ആൻഡ് റേസസ് (Castes and Races), ക്രിസ്ത്യാനിറ്റി/ഇസ്ലാം: പെർസ്പെക്റ്റീവ്സ് ഓൺ എസോട്ടറിക് എക്യുമെനിസം (Christianity/Islam: Perspectives on Esoteric Ecumenism), സർവേ ഓഫ് മെറ്റാഫിസിക്സ് ആൻഡ് എസോട്ടറിസം (Survey of Metaphysics and Esoterism), ഇൻ ദി ഫേസ് ഓഫ് ദി അബ്സല്യൂട്ട് (In the Face of the Absolute), ദി ഫെതർഡ് സൺ: പ്ലെയിൻസ് ഇന്ത്യൻസ് ഇൻ ആർട്ട് ആൻഡ് ഫിലോസഫി (The Feathered Sun: Plains Indians in Art and Philosophy), ടു ഹാവ് എ സെന്റർ (To Have a Center), റൂട്ട്സ് ഓഫ് ദി ഹ്യൂമൻ കണ്ടീഷൻ (Roots of the Human Condition), ദി ഐ ഓഫ് ദി ഹാർട്ട് (The Eye of the Heart), ഫോം ആൻഡ് സബ്സ്റ്റൻസ് ഇൻ ദി റിലീജിയൻസ് (Form and Substance in the Religions) എന്നിവയും അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രധാന കൃതികളിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.
ഷോണിന്റെ കൃതികൾ താരതമ്യ മതപഠനം, തത്ത്വചിന്ത, ആത്മീയത എന്നീ മേഖലകളിൽ വളരെയേറെ സ്വാധീനം ചെലുത്തിയിട്ടുണ്ട്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ രചനകൾ, പരമ്പരാഗത ജ്ഞാനത്തെ ആധുനിക ലോകത്തിന് ലഭ്യമാക്കുകയും മതങ്ങൾക്കിടയിൽ ആഴത്തിലുള്ള ഐക്യം കണ്ടെത്താൻ സഹായിക്കുകയും ചെയ്തു. ഷോണിന്റെ ധൈഷണിക സഞ്ചാരത്തിന്റെ വികാസരൂപങ്ങളെ സാക്ഷ്യപ്പെടുത്തുന്നതാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ രചനകളത്രയും. അദ്ദേഹം തത്വചിന്താപരമായ ​ഗ്രന്ഥങ്ങൾ മാത്രം രചിച്ച ഒരാളല്ല. മൗലികതയുള്ള ദാർശനിക​ഗരിമയാർന്ന കവിതകളും അദ്ദേഹത്തിന്റേതായുണ്ട്. അതോടൊപ്പം പ്രതിഭാധനനായ ചിത്രകാരനുമായിരുന്നു അദ്ദേഹം. അദ്ദേഹത്തിന്റെ കവിതയും കലാസൃഷ്ടികളുമെല്ലാം അദ്ദേഹം പ്രതിനിധീകരിച്ച ആത്മീയ കാഴ്ചപ്പാടുകളുടെയും അതീന്ദ്രിയ തത്ത്വചിന്തയുടെയും ആവിഷ്കാരങ്ങളായിരുന്നു.
ഷോൺ തന്റെ ജീവിതത്തിന്റെ അവസാന മൂന്ന് വർഷങ്ങളിൽ, തന്റെ മാതൃഭാഷയായ ജർമ്മനിൽ ഏകദേശം 3,500 ഹ്രസ്വ കവിതകൾ രചിച്ചു. ഈ കവിതകളെ “അതീന്ദ്രിയ സംഗീതം” (metaphysical music) എന്ന് വിശേഷിപ്പിക്കാറുണ്ട്. ആത്മീയ സിദ്ധാന്തം, പ്രയോഗം, സദ്ഗുണം, സൗന്ദര്യത്തിന്റെ പങ്ക് എന്നിവയുടെ എല്ലാ വശങ്ങളെയും ഈ കവിതകൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മറ്റ് തത്ത്വചിന്താപരമായ കൃതികളിൽ കാണുന്ന അതേ “ബുദ്ധിയുടെ മൂർച്ച, ആഴം, സമഗ്രത, അനുകമ്പ” എന്നിവ ഈ കവിതകളിലും പ്രകടമാണ്. ഈ കവിതകൾ ആഴവും ലാളിത്യവും ആകർഷകമായി സംയോജിപ്പിക്കുന്നു, “അറിവിന്റെ പാതയും സ്നേഹത്തിന്റെ പാതയും കൂടിച്ചേരുന്ന” പ്രകാശമാനമായ കേന്ദ്രത്തെ ഇത് സ്പർശിക്കുന്നു.
ചില കവിതകൾ ആത്മകഥാപരമാണ്, ബേസൽ, പാരീസ്, മൊറോക്കോ, അൻഡലൂസിയ, തുർക്കി, ഗ്രീസ്, അമേരിക്കൻ പടിഞ്ഞാറൻ പ്രദേശങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സ്ഥലങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള ഓർമ്മകൾ അവയിൽ കാണാം. മറ്റു ചില കവിതകൾ ഹിന്ദുക്കൾ, ജാപ്പനീസ്, അറബികൾ, അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യൻസ്, കോസാക്കുകൾ, ജിപ്സികൾ തുടങ്ങിയ ചില ജനവിഭാഗങ്ങളുടെ പ്രതിഭയെ അനുസ്മരിക്കുന്നു. സംഗീതം, നൃത്തം, കവിത എന്നിവയുടെ പങ്ക് ഈ കൃതികളിൽ വ്യക്തമാക്കുന്നു. ആധുനിക ലോകത്തിന്റെ ഉപരിപ്ലവതയെക്കുറിച്ച് ചിലപ്പോൾ രൂക്ഷമായതും നർമ്മം നിറഞ്ഞതുമായ വിമർശനങ്ങളും കവിതകളിൽ കാണാം.
‌ദൈവം തന്റെ ഗുണങ്ങളെ സൗന്ദര്യത്തിലൂടെയാണ് പ്രകടമാക്കുന്നതെന്ന് അദ്ദേഹം വിശ്വസിച്ചു, അവന്റെ ​ഗുണപ്രത്യക്ഷതയുടെ ജമാലിയായ പ്രകാശനങ്ങളാണ് പ്രകൃതിയിലും മനുഷ്യനിലും മികച്ചു നിൽക്കുന്നതെന്ന് അദ്ദേഹം തിരിച്ചറിഞ്ഞിരുന്നു. തന്റെ കവിതകളിലും ആവിഷ്കാരങ്ങളിലുമെല്ലാം സത്യത്തെയും സൗന്ദര്യത്തെയും അദ്ദേഹം പ്രകാശിപ്പിച്ചു.
ഷോണിന്റെ കലയും കവിതയും അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആത്മീയ ദർശനങ്ങളെയും തത്ത്വചിന്തയെയും ദൃശ്യപരവും കാവ്യാത്മകവുമായ രൂപങ്ങളിൽ പ്രകടിപ്പിക്കാനുള്ള ഒരു മാർഗ്ഗമായി വർത്തിച്ചു. ഇത് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ചിന്തയുടെ സമഗ്രതയെയും, ബൗദ്ധികമായ ധാരണയെയും, ആത്മീയമായ അനുഭവവും കലാപരമായ ആവിഷ്കാരവും തമ്മിലുള്ള ബന്ധത്തെയും എടുത്തു കാണിക്കുന്നു.

തുടരും