എ.എം.നദ് വി
നിരവധി സ്വൂഫി പ്രബോധകന്മാരുടെയും, ആത്മീയ മഹത്തുക്കളുടെയും സാന്നിധ്യത്തിൻ്റെ അടയാളങ്ങൾ, ദർഗകളുടെയും ഖാൻഖാഹുകളുടെയും ശേഷിപ്പുകൾ, നിരവധി പള്ളികളുടെയും മദ്രസകളുടെയും, മഖ്ബറകളുടെയും തകർന്നടിഞ്ഞ ബാക്കി ഭാഗങ്ങൾ, പതിനായിരങ്ങളെ ഉൾക്കൊള്ളാൻ കഴിയുന്ന ഈദ് ഗാഹ്, കിലോമീറ്ററുകൾ ദൂരത്തിൽ പരന്നു കിടക്കുന്ന വഖഫ് ഭൂമിയിലെ ഖബർസ്ഥാൻ.
യമുനാ നദിയുടെ തീരത്ത് ഉത്തർപ്രദേശിലെ ജാലൗൻ ജില്ലയിൽ ആയിരക്കണക്കിന് വർഷങ്ങളുടെ ചരിത്രപ്പഴമ പേറുന്ന ഒരു അത്ഭുത ഗ്രാമത്തിലെ കാഴ്ചകളാണിവ.
നിരവധി സ്വൂഫി പ്രബോധകന്മാരുടെയും, ആത്മീയ മഹത്തുക്കളുടെയും സാന്നിധ്യത്തിൻ്റെ അടയാളങ്ങൾ, ദർഗകളുടെയും ഖാൻഖാഹുകളുടെയും ശേഷിപ്പുകൾ, നിരവധി പള്ളികളുടെയും മദ്രസകളുടെയും, മഖ്ബറകളുടെയും തകർന്നടിഞ്ഞ ബാക്കി ഭാഗങ്ങൾ, പതിനായിരങ്ങളെ ഉൾക്കൊള്ളാൻ കഴിയുന്ന ഈദ് ഗാഹ്, കിലോമീറ്ററുകൾ ദൂരത്തിൽ പരന്നു കിടക്കുന്ന വഖഫ് ഭൂമിയിലെ ഖബർസ്ഥാൻ.
യമുനാ നദിയുടെ തീരത്ത് ഉത്തർപ്രദേശിലെ ജാലൗൻ ജില്ലയിൽ ആയിരക്കണക്കിന് വർഷങ്ങളുടെ ചരിത്രപ്പഴമ പേറുന്ന ഒരു അത്ഭുത ഗ്രാമത്തിലെ കാഴ്ചകളാണിവ.
ചരിത്രാതീത കാലം മുതൽക്കുള്ള ജനവാസത്തിൻ്റെ കഥകൾ പറയുന്ന കാല്പി ഗ്രാമത്തിന് മധ്യ ചരിത്രകാലത്തിൻ്റെയും ബ്രിട്ടീഷ് കാലത്തിൻ്റെയും ചരിത്രത്തിലും പ്രധാന സ്ഥാനമുണ്ട്. 1998 ലും തുടർന്ന് 2002 ലും ലക്നൗ യൂണിവേഴ്സിറ്റി ജിയോളജി വകുപ്പിൻ്റെയും സംസ്ഥാന ആർക്കിയോളജി വകുപ്പിൻ്റെയും സംയുക്താഭിമുഖ്യത്തിൽ നടത്തിയ പുരാവസ്തു ഖനന-പഠനങ്ങൾ പ്രദേശത്തെ മനുഷ്യവാസത്തിന് 40,000/45000 വർഷങ്ങളുടെ പഴക്കമുണ്ടെന്ന നിഗമനമാണ് മുന്നോട്ടു വെക്കുന്നത്. മഹാഭാരതവും നിരവധി പുരാണ ഗ്രന്ഥങ്ങളും രചിച്ച വേദവ്യാസനും അക്ബർ ചക്രവർത്തിയുടെ പ്രശസ്തനായ മന്ത്രി മുഖ്യൻ ബീർബലും ജാൻസി റാണിയും ജനിച്ചത് ഈ നാട്ടിലാണത്രെ.
അറേബ്യയിൽ നിന്നും പേർഷ്യയിൽ നിന്നും എത്തിയ നിരവധി പ്രബോധകരുടെയും അവരുടെ കുടുംബാംഗങ്ങൾ, ശിഷ്യർ തുടങ്ങിയവരുടെയും ഖബറുകൾ പല ഭാഗങ്ങളിലായി കാണാം. ഏകദേശം 1300 ഓളം സൂഫി പുണ്യ പുരുഷന്മാരുടെ അന്ത്യവിശ്രമം കൊണ്ട് പവിത്രമായതിനാൽ ഈ നാട് കാല്പി ശരീഫ് എന്ന സമാദരണീയ പേരിലാണ് വിളിക്കപ്പെടുന്നത്. 700 ഓളം പുരാതന മസ്ജിദുകളും 900 ഓളം പൊതു കിണറുകളും നിലവിലുണ്ട്. ചുരുക്കത്തിൽ ആഴത്തിലുള്ള ചരിത്ര വേരുകൾ നിറഞ്ഞ ആറേഴ് കിലോമീറ്റർ ചുറ്റളവിലുള്ള ഈ പ്രദേശത്ത് എത്തിയിൽ പഴയ ഏതോ കാലത്തേക്ക് സഞ്ചരിക്കുന്ന പ്രതീതിയാണ് അനുഭവപ്പെടുക
കാല്പിയിലെ പ്രശസ്തമായ തീർഥാടന കേന്ദ്രമാണ് ഹസ്രത് മീർ മുഹമ്മദിയ ഖാൻഗാഹും ജുമാ മസ്ജിദും. ഈ അതിപുരാതന നഗരത്തിലെത്തിയ പുണ്യ പുരുഷന്മാരിൽ പ്രമുഖ സ്ഥാനമുള്ള ഹസ്രത്ത് മീർ സയ്യിദ് മുഹമ്മദ് തിർമിദി സ്ഥാപിച്ച സൂഫി ധ്യാനകേന്ദ്രവും മസ്ജിദും സമീപത്ത് ഹസ്രത്ത് കാൽപവിയുടെ മസാറും ഉൾപ്പെടുന്നതാണ് ഈ സന്ദർശന കേന്ദ്രം .
ഹസ്രത്ത് മീർ സയ്യിദ് മുഹമ്മദ് തിർമിദി(റ) (കാല്പി)
പതിനേഴാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ഉത്തരേന്ത്യൻ ഗ്രാമങ്ങളിൽ പ്രബോധന പ്രവർത്തനങ്ങളിലൂടെ സന്മാർഗ പ്രകാശം പരത്തിയ മഹാനായ സൂഫിവര്യനാണ് ഹസ്രത്ത് മീർ സയ്യിദ് മുഹമ്മദ് തിർമിദി കാൽപവി(റ).
ഹസ്രത്ത് മീർ സയ്യിദ് മുഹമ്മദ് തിർമിദി കാൽപവി പ്രസിദ്ധ സ്വൂഫിപണ്ഡിതനെന്ന നിലയിൽ ഖാദിരിയ്യ സിൽസിലഃ-ആധ്യാത്മിക പരമ്പരയുടെ 30-ാമത് പ്രതിനിധിയായിട്ടാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഒന്നിലധികം ആത്മീയ ശ്രേണികളുടെ വഴികാട്ടിയും, ദിവ്യനാമങ്ങളെയും സ്വൂഫി സംസ്കരണ മാർഗങ്ങളെയും കുറിച്ചുള്ള കൃതികളുടെ രചയിതാവുമായ അദ്ദേഹമാണ് ഉത്തർപ്രദേശിലെ ഖാൻഖാഹെ മുഹമ്മദിയ കൽപിയ്യയുടെ സ്ഥാപകൻ. സ്വൂഫി സരണികളിൽ ഖാദിരി, ചിഷ്തി, സുഹറവർദി, നഖ്‌ഷ്ബന്ദി, മദാരി തുടങ്ങി അഞ്ച് സ്വൂഫി ധാരകളിലെ ഖിലാഫത്തോടെയാണ് അദ്ദേഹം ജനങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകിയിരുന്നത്. പ്രദേശത്ത് അദ്ദേഹം ഒരു ഖാൻഖാഹ് സ്ഥാപിക്കുകയും ചെയ്തു.
അല്ലാഹു അവന്റെ ദീനിനെ ജനമനസ്സുകളിൽ പ്രതിഷ്ഠിക്കുന്നതിനുവേണ്ടി അവന്റെ പ്രവാചകന്മാരിലൂടെയും ഔലിയാക്കളിലൂടെയും ചില സന്ദർഭങ്ങളിൽ ചില അത്ഭുതസംഭവങ്ങൾ വെളിവാക്കും. പ്രവാചകന്മാരിലൂടെ അത് വെളിവാകുമ്പോൾ നാമതിനെ മുഅ്ജിസത്ത് എന്നും ഔലിയാക്കളിലൂടെ വെളിവാകുമ്പോൾ അതിന് കറാമത്തെന്നും നാം പേര് വിളിക്കുന്നു. കറാമത്ത്-അത്ഭുതദൃഷ്ടാന്തങ്ങൾ പ്രകടമാക്കുന്നതിലൂടെ ജനങ്ങളെ ആത്മീയമായി സ്വാധീനിച്ചു വഴി തെറ്റിയ നിരവധി ജീവിതങ്ങളെ അദ്ദേഹം പരിവർത്തിപ്പിച്ചു.
അല്ലാഹു അവന്റെ ദീനിനെ ജനമനസ്സുകളിൽ പ്രതിഷ്ഠിക്കുന്നതിനുവേണ്ടി അവന്റെ പ്രവാചകന്മാരിലൂടെയും ഔലിയാക്കളിലൂടെയും ചില സന്ദർഭങ്ങളിൽ ചില അത്ഭുതസംഭവങ്ങൾ വെളിവാക്കും. പ്രവാചകന്മാരിലൂടെ അത് വെളിവാകുമ്പോൾ നാമതിനെ മുഅ്ജിസത്ത് എന്നും ഔലിയാക്കളിലൂടെ വെളിവാകുമ്പോൾ അതിന് കറാമത്തെന്നും നാം പേര് വിളിക്കുന്നു. കറാമത്ത്-അത്ഭുതദൃഷ്ടാന്തങ്ങൾ പ്രകടമാക്കുന്നതിലൂടെ ജനങ്ങളെ ആത്മീയമായി സ്വാധീനിച്ചു വഴി തെറ്റിയ നിരവധി ജീവിതങ്ങളെ അദ്ദേഹം പരിവർത്തിപ്പിച്ചു. നഗരത്തിൽ നിന്ന് ഏകദേശം ഒരു മൈൽ ദൂരത്ത് കാൽപി ശരീഫിന് പുറത്താണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ മസ്ജിദും വിശുദ്ധ ഖബറിടവും സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. എപ്പോഴും ധാരാളം തീർത്ഥാടകർ പല ദേശങ്ങളിൽ നിന്ന് അവിടെ എത്തുന്നു.
ഉത്തരേന്ത്യയിലെ ഉത്തർപ്രദേശ് ജലൗൺ ജില്ലയിൽ കാൽപി പ്രദേശത്ത് 1593-ൽ ജനിച്ച ഹസ്രത്ത് മീർ സയ്യിദ് മുഹമ്മദ് കാൽപവി(റ) ഇസ്‌ലാമിക പാണ്ഡിത്യ പരിശ്രമങ്ങളിൽ ഏർപ്പെട്ടിരുന്ന ഒരു വിശിഷ്ട വംശത്തിലാണ് പിറന്നത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ പിതാവ് ഹസ്രത്ത് സയ്യിദ് അബി സഈദ് ബിൻ ബഹാഉദ്ദീൻ ബിൻ ഇമാദുദ്ദീൻ അൽ ഹസനി തിർമിസിയാണ് തന്റെ മകന്റെ പ്രാഥമിക വിദ്യാഭ്യാസത്തിന് അടിത്തറ പാകിയത്. അക്കാലത്തെ ഒരു പ്രഗത്ഭ പണ്ഡിതനായിരുന്നു അദ്ദേഹം. പിതാവിന്റെ മാർഗ നിർദേശപ്രകാരം, ഹസ്രത്ത് കാൽപവി ഖുർആൻ പഠനങ്ങൾ, ഹദീസ്, ഇസ്‌ലാമിക കർമ്മശാസ്ത്രം എന്നിവയിൽ അവഗാഹം നേടി. ഏഴാമത്തെ വയസ്സിൽ, ഉമ്മ അദ്ദേഹത്തെ ബഹുമാന്യ ഹദീസ് പണ്ഡിതനായ ഹസ്രത്ത് ശൈഖ് മുഹമ്മദ് യൂനുസ് മുഹദ്ദിസ്(റ) അവർകളെ ഏൽപ്പിച്ചു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ കീഴിൽ അദ്ദേഹം ഹദീസിൽ പഠന പരിശീലനം നടത്തി, സനദ് നേടി.വിവിധ വിജ്ഞാനീയങ്ങളിലും വിഷയങ്ങളിലും അദ്ദേഹം സവിശേഷ വൈദഗ്ദ്ധ്യം കരസ്ഥമാക്കി. കൂടുതൽ ആഴത്തിലുള്ള അറിവ് നേടാൻ അദ്ദേഹം ജെഹനാബാദിലേക്ക് പോയി, അവിടെ സ്വൂഫി ചിന്തകളിൽ മഹാപ്രതിഭയായ ശൈഖ് ജമാലുൽ ഔലിയയുടെ കീഴിൽ പഠനം നടത്തി. ഈ ഘട്ടത്തിലാണ് അദ്ദേഹം ളാഹിരി ബാത്വിനി വിജ്ഞാനങ്ങളിൽ കൂടുതൽ ഉൾക്കാഴ്ചകൾ നേടിയത്. ഹസ്രത്ത് സയ്യിദ് ശാഹ് ജമാൽ ഔലിയാ(റ) യുടെ ആധ്യാത്മിക ശിഷ്യത്വം (ബൈഅത്ത്) സ്വീകരിക്കുകയും അദ്ദേഹത്തിൽ നിന്ന് തന്നെ ഖാദിരിയ്യഃ സിൽസിലഃയിലെ ഇജാസത്തും (അനുമതിയും) ഖിലാഫത്തും (പാരമ്പര്യ അവകാശം) ലഭിക്കുകയും ചെയ്തു. പിതാവിന്റെ ഖലീഫഃയായിരുന്ന ഹസ്രത്ത് അഫ്സൽ ബിൻ അബ്ദുർ റഹ്മാൻ ഇലാഹാബാദി(റ) യുടെ കീഴിലുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ പഠന യാത്രകൾ അദ്ദേഹത്തെ കൂടുതൽ ഉദ്ബുദ്ധനാക്കി. അദ്ദേഹത്തിന്റെ അധ്യാപന കഴിവുകൾ പരിപോഷിപ്പിച്ചത് ഹസ്രത്ത് കാൽപവിയായിരുന്നു. വിദ്യാഭ്യാസം പൂർത്തിയാക്കുമ്പോഴേക്കും, ദൈവശാസ്ത്രത്തിലും, ഗുപ്ത വിജ്ഞാനങ്ങളിലും, അധ്യാപനത്തിലും ഒരുപോലെ പ്രാവീണ്യമുള്ള ഒരു ബഹുമുഖ പണ്ഡിത പ്രതിഭയായി ഹസ്രത്ത് കാൽപവി(റ) മാറിക്കഴിഞ്ഞിരുന്നു.
ആ അനശ്വര ജ്ഞാന പ്രഭയുടെ പ്രകാശനമെന്ന നിലയിലദ്ദേഹം നിരവധി ഗ്രന്ഥങ്ങൾ രചിച്ചു. തന്റെ പാണ്ഡിത്യപരവും ആത്മീയവുമായ കഴിവുകൾക്ക് തെളിവായി 13 പ്രയോജനകരമായ ഗ്രന്ഥങ്ങൾ അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ കാലശേഷവും നിലകൊള്ളുന്നു. ദൈവശാസ്ത്രവും സ്വൂഫി നിഗൂഢ ജ്ഞാന സങ്കേതങ്ങളും സംയോജിപ്പിച്ച് ജാമിഉൽ കലാം (അല്ലാഹുവിന്റെ നാമങ്ങളിൽ), ദിവാനെശ്ശഅർ (പേർഷ്യൻ കവിത) തുടങ്ങിയ കൃതികൾ രചിച്ചു. ഹസ്രത്ത് കൽപവിയുടെ ബൗദ്ധിക പൈതൃകം സ്വൂഫി സാഹിത്യത്തിനുള്ള അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ സംഭാവനകളിൽ പ്രതിധ്വനിക്കുന്നു. അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ ശ്രദ്ധേയമായ കൃതികളിൽ ദൈവശാസ്ത്രപരമായ ആഴവും നിഗൂഢമായ ഉൾക്കാഴ്ചയും സമന്വയിപ്പിക്കുന്നു.
ഹസ്രത്ത് കൽപവി(റ) യുടെ ഉന്നതമായ ബൗദ്ധിക പൈതൃകം സൂഫി സാഹിത്യത്തിനുള്ള അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ സംഭാവനകളിൽ പ്രതിഫലിക്കുന്നു. അത് ദൈവശാസ്ത്രപരമായ ആഴവും നിഗൂഢമായ ഉൾക്കാഴ്ചയും സമന്വയിപ്പിക്കുന്നു. അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ ശ്രദ്ധേയമായ കൃതികളിൽ
(1) തഫ്സീറു സൂറത്തുൽ ഫാത്തിഹ, (അറബി) (2) തഫ്സീറു സൂറത്തു യൂസുഫ് (അറബി) (3) കിതാബുൽ അർവാഹ്, (അറബി)(4) രിസാല തഹ്ഖീഖെ റൂഹ് ( പേർഷ്യൻ) (5) രിസാല വഹ്ദത്തു ൽ വുജൂദ് (അറബി) (6) ഇർഷാദു സ്സഖലൈൻ (അറബി) (8) രിസാല അഖാഇദെ സൂഫിയ (പേർഷ്യൻ) എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു.
ഇന്ത്യൻ സ്വൂഫിസത്തിന്റെ വിശാലമായ ചരിത്രത്തിൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പങ്ക് വളരെ നിസ്തുലവും പ്രധാനവുമാണ്. ഇരുപത്തിനാലു വയസ്സുള്ളപ്പോൾ തന്നെ അദ്ദേഹത്തിന് ഖിലാഫത്ത് (ആത്മീയ പിന്തുടർച്ച) ലഭിച്ചു എന്നത് അദ്ദേഹത്തിന്റെ അസാധാരണ ആത്മീയ പക്വതയുടെ തെളിവാണ്. ഒന്നിലധികം സ്വൂഫി വിഭാഗങ്ങളിലൂടെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആത്മീയ നേതൃത്വം വ്യാപിച്ചു, ഇത് അദ്ദേഹത്തിന്റെ സർവ്വസ്വീകാര്യതക്ക് അടിവരയിടുന്ന ഒരു അപൂർവ കാര്യമാണ്.
ഇന്ത്യയിലെ സ്വൂഫി ചരിത്രത്തിലെ നിർണ്ണായക വ്യക്തിത്വം
ഇന്ത്യൻ സ്വൂഫിസത്തിന്റെ വിശാലമായ ചരിത്രത്തിൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പങ്ക് വളരെ നിസ്തുലവും പ്രധാനവുമാണ്. ഇരുപത്തിനാലു വയസ്സുള്ളപ്പോൾ തന്നെ അദ്ദേഹത്തിന് ഖിലാഫത്ത് (ആത്മീയ പിന്തുടർച്ച) ലഭിച്ചു എന്നത് അദ്ദേഹത്തിന്റെ അസാധാരണ ആത്മീയ പക്വതയുടെ തെളിവാണ്. ഒന്നിലധികം സ്വൂഫി വിഭാഗങ്ങളിലൂടെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആത്മീയ നേതൃത്വം വ്യാപിച്ചു, ഇത് അദ്ദേഹത്തിന്റെ സർവ്വസ്വീകാര്യതക്ക് അടിവരയിടുന്ന ഒരു അപൂർവ കാര്യമാണ്. ഖ്വാജ സയ്യിദ് അമീർ അബുൽ ഉല നഖ്‌ഷ്ബന്ദി(റ) യിൽ നിന്ന് നേരിട്ടു നഖ്‌ഷ്ബന്ദി അഹ്‌റാരി പദവിയും അദ്ദേഹത്തിന് ലഭ്യമായി, കൂടാതെ ഖാദിരി, ചിശ്തി, സുഹർവർദി, മദാരി പാരമ്പര്യങ്ങളിലും ആത്മീയ പിൻഗാമിയായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടു. സിൽസിലഃ ആലിയഃ ഖാദിരിയ്യഃ ബറകത്തിയഃ റസ്വിയഃ നൂരിയയിലും അദ്ദേഹത്തിന്റെ നേതൃത്വം അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടു.
സുന്നത്തിനോടുള്ള അചഞ്ചലമായ പ്രതിബദ്ധതയും അജ്മീറിലെ ഹസ്രത്ത് ഖ്വാജ മുഈനുദ്ദീൻ ചിശ്തി(റ) യുമായുള്ള ആഴത്തിലുള്ള ആത്മീയ ബന്ധവും കൊണ്ടാണ് അദ്ദേഹം തൻ്റെ വേറിട്ട വ്യക്തിത്വത്തെ അടയാളപ്പെടുത്തിയത്. പരമ്പാരഗത പണ്ഡിത ശിക്ഷണ ശൈലിയെ സ്വൂഫി ഭക്തിയുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുന്നതിനും ബാഹ്യ ആചരണങ്ങൾക്കൊപ്പം ആന്തരിക പരിവർത്തനത്തിന് പ്രത്യേക പ്രാധാന്യം നൽകുന്നതുമാണ് അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ രീതി.
ഹസ്രത്ത് സയ്യിദ് ശാഹ് ഫസലുള്ള, ഹസ്രത്ത് സയ്യിദ് ശാഹ് സുൽത്താൻ മഖ്‌സൂദ്, ഹസ്രത്ത് സയ്യിദ് ശാഹ് സുൽത്താൻ മഹ്മൂദ് എന്നിവർ ഹസ്രത്ത് കാൽപവി(റ) യുടെ അനുഗ്രഹീത പുത്രന്മാരാണ്. മൂന്ന് പേരും പണ്ഡിതരും ആത്മീയ വഴികാട്ടികളുമായി സ്വയം സമർപ്പിതരായി, ഇസ്‌ലാമിക അധ്യാപന പ്രബോധന പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ പിതാവ് നിർവഹിച്ച ദൗത്യം നിലച്ചു പോകാതെ നിലനിർത്തി. അവരുടെ ആത്മീയവും ബൗദ്ധികവുമായ മികച്ച സംഭാവനകൾ മരണാനന്തരവും പ്രബോധന രംഗത്ത് ഹസ്രത്ത് കാൽപവി(റ) യുടെ സ്വാധീനം ശക്തിപ്പെടുത്തി.
ഹസ്രത്ത് കാൽപവി(റ) യുടെ നിരവധി ശിഷ്യന്മാരുടെയും പിൻഗാമികളുടെയും ശൃംഖലയിലൂടെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ അധ്യാപനങ്ങൾ പിൽക്കാലത്തും വിവിധ ജനപഥങ്ങളിലേക്ക് പ്രചരിച്ചു. ഹദീസ് പണ്ഡിതനായ ശൈഖ് മുഹമ്മദ് അഫ്സൽ അലഹബാദി(റ), ഖാദിരിയ്യഃ പാരമ്പര്യത്തിൻ്റെ പ്രചാരകൻ ആഷിഖ് മുഹമ്മദ്(റ), ഹാജി ജുനൈദ്(റ), സാഹിത്യ സംഭാവനകൾക്ക് പേരുകേട്ട ഹാഫിസ് സിയാവുല്ലാ ബിൽഗ്രാമി(റ), ശൈഖ് അബ്ദുൾ ഹഫീസ് ബിൽഗ്രാമി(റ) എന്നിവർ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ശിഷ്യഗണങ്ങളിലെ ശ്രദ്ധേയരാണ്. മീർ മുഹമ്മദ് വാരിസ് നിസാമാബാദി(റ), ഷെയ്ഖ് കമാൽ കാരകാത്തി(റ) തുടങ്ങിയവർ പലയിടങ്ങളിലായി അനുബന്ധ സ്വൂഫി കേന്ദ്രങ്ങൾ സ്ഥാപിച്ചു, ഇത് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആത്മീയ ക്രമം ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായി വ്യാപിക്കാൻ കാരണമായി
ഇസ്ലാമിലെ ആത്മീയ പ്രാധാന്യമുള്ള ദിവസങ്ങളായ തിങ്കളാഴ്ചയോ വ്യാഴാഴ്ചയോ ആയിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ വിയോഗമെന്ന് ചരിത്രരേഖകൾ പറയുന്നു. ഉത്തർപ്രദേശ് ജലൗൺജില്ലയിലെ പുരാതന നഗരമായ കാൽപി ശരീഫിലുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ മസാർ ശെരീഫ് ( അന്ത്യ വിശ്രമസ്ഥാനം) സച്ചരിതരായ പുണ്യ പുരുഷന്മാരെ സ്നേഹിക്കുന്നവരുടെ ഒരു തീർത്ഥാടന കേന്ദ്രമായി തുടരുന്നു. ഹസ്രത്ത് മീർ സയ്യിദ് മുഹമ്മദ് കാൽപവി(റ) യുടെ ജീവിതം സ്വൂഫി ആദർശങ്ങളുടെയും വിശുദ്ധ പാണ്ഡിത്യത്തിന്റെയും ദൈവിക ഭക്തിയുടെയും പരിവർത്തനാത്മക നേതൃത്വത്തിന്റെ സത്ത ഉൾക്കൊള്ളുന്നു. ഇസ്‌ലാമിക മിസ്റ്റിസിസത്തിലേക്കുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ ബഹുമുഖ സംഭാവനകളും, പണ്ഡിതരുടെയും ത്യാഗികളുടെയും ഒരു പരമ്പരയെ പരിശീലിപ്പിച്ചെടുക്കുന്നതിൽ അദ്ദേഹം വഹിച്ച പങ്കും ഖാദിരിയ്യഃ ബറകത്തിയ റസ്വിയ നൂരിയ പാരമ്പര്യത്തിന്റെ മൂലക്കല്ലായി അദ്ദേഹത്തിന്റെ സ്ഥാനം ഉറപ്പിച്ചു. തന്റെ അന്ത്യവിശ്രമ സ്ഥാനത്തിലേക്കുള്ള സന്ദർശകരിലൂടെയും ശിഷ്യന്മാരിലൂടെയും കാൽപിയിൽ അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ ആദ്ധ്യാത്മിക സൗരഭ്യം ഇന്നും നിറഞ്ഞു നിൽക്കുന്നു. 65-ാമത്തെ വയസ്സിൽ ഹിജ്‌റ വർഷം 1071 /ക്രി.വ. 1661 ൽ ശഅ്ബാൻ 26-ന് അദ്ദേഹം വഫാത്തായി.